ÖZGÜL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ
Özgül öğrenme güçlüğü, bazı bireylerde zekâ düzeyi normal veya normalin üzerinde olduğu halde, okuma, yazma veya matematik gibi belirli öğrenme alanlarında birtakım zorluklar yaşaması durumu şeklinde tanımlanabilir. Öğrenme ve algılamayla ilgili bu sorun hayat boyu sürmektedir. Ancak özgül öğrenme güçlüğünü hastalık olarak ele almak doğru olmaz. Beyin fonksiyonlarındaki bu aksama farklılık ya da özel bir durum olarak kabul edilir.
Özgül öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar akademik alanda beklenen performansı sergileyemezler. Akademik başarının olumsuz etkilenmesi sosyal ilişkilere ve benlik algısına zarar verebilmektedir. Aile ile çocuk arasında zaman zaman ders çalışma ile ilgili çatışmalar yaşanabilmekte, bu da aile içi ilişkilere zarar verebilmektedir.
SIKLIĞI
Okul çağındaki çocuklarda %5-15 arasında görülmektedir.
NEDENLERİ
Nedenlerinin kesin olarak tam bilinmemesiyle birlikte, yapılan araştırmalar, öğrenme güçlüğü ile ilişkili sorunların beyinin yapısal işlevlerinde farklılıkla ilişkili olduğunu ve kalıtsal etmenlerin yer aldığını göstermektedir.
BELİRTİLERİ
Özgül öğrenme güçlüğü kendini okuma bozukluğu (disleksi), yazılı anlatım bozukluğu (disgrafi), matematik bozukluğu (diskalkuli) şeklinde gösterebilir.
Disleksi: Ağırlıklı olarak okuma alanında yaşanan özgül öğrenme güçlüğüdür. Okuma seviyesinin, okuduğunu anlama becerisinin, okuma hızı ve akıcılığının beklenen düzeyin altında kalmasıdır. Kelimeleri tersten okuma, okurken harfleri karıştırma, kelimeleri yanlış heceleme gibi durumlar gözlemlenebilir.
Diskalkuli: Ağırlıklı olarak matematik alanında yaşanan özgül öğrenme güçlüğüdür. Çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine bakıldığında matematik becerilerinin beklenen seviyenin altında kalmasıdır. Sayıları ve matematiksel sembolleri anlamakta güçlük çekebilir.
Disgrafi: Ağırlıklı olarak yazılı anlatımda yaşanan özgül öğrenme güçlüğüdür. Yazılı anlatım becerilerinin çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine göre beklenen seviyeden düşük olmasıdır. Yazım yanlışları yapabilir, dil bilgisi kurallarına göre yazı yazmakta zorlanabilir.
TANILAMA
Okul öncesi dönemde bazı belirtiler gözlenebilmekte ve bazı testlerle risk altındaki çocuklar tespit edilebilmekle birlikte genellikle ilkokula başlanması ve okuma-yazma etkinliğinin başlaması ile tam tanı konmaktadır. Öğrenme güçlüğünün tanılanması, karmaşık bir süreçtir. Öncelikle öğrenme sorunu oluşturabilecek görme, işitme gibi tıbbi durumlar dışlanmalıdır.
Çocuklarda öğrenme güçlüğü tanısı; öykü, klinik değerlendirme, gözlem ve bazı testler sonucunda konmaktadır. Uzman bir klinisyen tarafından ayrıntılı psikiyatrik değerlendirme yapılır. Eşlik eden psikiyatrik bozuklukların varlığı da bu değerlendirme içindedir. Klinik Psikolog entelektüel (zeka) değerlendirmesini yaparak performans kapasitesini (IQ) ve gözlemlerini aktarır. Özgül Öğrenme Bataryası Testi öğrenme güçlüğü alanları ile ilgili önemli bilgiler sağlar. Bu test klinisyen ya da klinik psikolog tarafından yapılabilir. Bu testin dışında Okuma Yazma Bataryası (OYAB), Hızlı İsimlendirme Testi (HİT) gibi testler de değerlendirmede kullanılabilmektedir. Bu testler merkezimizde yapılmaktadır. Tüm bu değerlendirmeler sonucunda çocuğun potansiyeli ve akademik başarısı (okul performansı) arasında önemli bir farklılık olup olmadığı da göz önüne alınarak tanılama süreci tamamlanır.
TEDAVİ
Tedavi süreci özgül öğrenme güçlüğünün tedavisi ve eşlik eden psikiyatrik bozuklukların tedavisi olarak iki ayrı alanda düşünülebilir. Öğrenme güçlüğü tedavi edilemez. Ancak erken müdahale ve eğitsel destek ile öğrenme güçlüğü çeken çocuklar kendi öğrenme stillerini keşfederek ve geliştirerek okul başarısında artış gösterirler. Özgül öğrenme güçlüğüne başta dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olmak üzere anksiyete bozuklukları, tik bozuklukları, depresif bozukluk gibi bozukluklar eşlik edebilir. İlaç tedavisi, psikoterapiler, aile eğitimleri gibi birçok tedavi yaklaşımı kullanılabilir.